Trong tiến trình xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh trở thành đô thị thông minh, trung tâm kinh tế – tài chính lớn của khu vực, hạ tầng năng lượng giữ vai trò đặc biệt quan trọng. Với tầm nhìn dài hạn và cách tiếp cận bài bản, Tổng công ty Điện lực Thành phố Hồ Chí Minh (EVNHCMC) đã kiên trì triển khai chiến lược phát triển lưới điện thông minh suốt gần 15 năm qua, từng bước tạo dựng nền tảng hạ tầng năng lượng hiện đại, an toàn và bền vững cho đô thị đặc biệt.

Triển khai Quyết định số 1670/QĐ-TTg ngày 8-11-2012 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Đề án phát triển lưới điện thông minh tại Việt Nam, EVNHCMC đã đi qua nhiều giai đoạn với lộ trình rõ ràng: từ nghiên cứu, tìm tòi công nghệ; thí điểm trên quy mô nhỏ; triển khai đại trà đến giai đoạn phát triển theo chiều sâu giai đoạn 2021–2025. Quá trình này không chỉ thể hiện quyết tâm đổi mới của ngành điện Thành phố mà còn cho thấy sự chủ động tiếp cận xu thế phát triển lưới điện hiện đại của thế giới.
 

Ông Luân Quốc Hưng – Phó Tổng giám đốc EVNHCMC giới thiệu các sản phẩm Khoa học công nghệ tiêu biểu của EVNHCMC
 

Đến nay, EVNHCMC đã hình thành hệ thống lưới điện thông minh tương đối hoàn chỉnh, đáp ứng đầy đủ các cấu phần theo chuẩn mực quốc tế, từ giám sát – điều khiển, phân tích dữ liệu, nâng cao độ tin cậy cung cấp điện, tích hợp nguồn điện phân tán, phát triển năng lượng xanh, bảo đảm an ninh – an toàn thông tin đến nâng cao chất lượng dịch vụ khách hàng. Toàn bộ lưới điện trên địa bàn Thành phố đã được tự động hóa ở mức cao với hai trung tâm điều khiển độc lập về mặt địa lý; 100% trạm biến áp 110kV vận hành không người trực; lưới điện trung thế có khả năng tự phát hiện, cô lập sự cố và tái lập điện trong thời gian dưới một phút đối với khu vực không bị ảnh hưởng. Các trạm biến áp phân phối đều được giám sát từ xa, cho phép thông báo mất điện tức thời đến khách hàng.

Song song với đó, EVNHCMC đã hoàn tất lắp đặt công tơ điện tử thông minh cho hơn 2,7 triệu khách hàng, thực hiện thu thập dữ liệu tiêu thụ điện từ xa, phát hành hóa đơn điện tử 100% và cung cấp thông tin sử dụng điện hằng ngày cho người dân thông qua các nền tảng số. Đây được xem là bước chuyển căn bản trong quản lý và minh bạch hóa hoạt động cung ứng điện năng tại đô thị lớn nhất cả nước.

Phát triển lưới điện thông minh gắn liền với quá trình chuyển đổi số toàn diện của EVNHCMC. Tổng công ty đã số hóa và tự động hóa toàn bộ các lĩnh vực trọng yếu như quản lý kỹ thuật, kinh doanh và dịch vụ khách hàng, đầu tư xây dựng, tài chính – kế toán và quản trị doanh nghiệp, trở thành doanh nghiệp nhà nước đầu tiên trong cả nước được công nhận là doanh nghiệp số vào năm 2022. Hệ thống tổng đài chăm sóc khách hàng đa kênh được vận hành đồng bộ qua cổng dịch vụ công, điện thoại, website, ứng dụng di động và mạng xã hội. Các ứng dụng trí tuệ nhân tạo như chatbot, callbot, phân tích chất lượng cuộc gọi và nền tảng Web 360° đã góp phần chuyển đổi mô hình chăm sóc khách hàng từ thụ động sang chủ động, cá nhân hóa và minh bạch.

Hiệu quả của lưới điện thông minh thể hiện rõ nét qua các chỉ số vận hành. Trong giai đoạn 2010–2023, chỉ số mất điện bình quân của khách hàng giảm mạnh, với SAIFI từ 28,85 lần xuống còn 0,18 lần và SAIDI từ 3.964 phút xuống còn 15,2 phút, tương đương với nhiều thành phố hiện đại trong khu vực và trên thế giới. Việc tự động hóa cũng giúp EVNHCMC tinh gọn bộ máy vận hành, tái bố trí hơn 400 lao động từ công việc trực trạm và ghi điện thủ công sang các vị trí phù hợp với yêu cầu chuyển đổi số, đồng thời nâng cao năng suất lao động và bảo đảm an toàn cho người lao động.

Đối với người dân và doanh nghiệp, đặc biệt là các tập đoàn FDI lớn có yêu cầu cao về chất lượng điện năng, lưới điện thông minh đã bảo đảm nguồn điện ổn định, liên tục, hạn chế tối đa sự cố. Khách hàng được cung cấp 100% dịch vụ điện trực tuyến, thanh toán điện tử gần như tuyệt đối, mức độ hài lòng duy trì trên 90%, qua đó góp phần nâng cao chất lượng môi trường đầu tư và sinh hoạt đô thị.

Không dừng lại ở đó, lưới điện thông minh còn là nền tảng để EVNHCMC thúc đẩy chuyển dịch năng lượng và thực hiện các cam kết phát triển bền vững. Tổng công ty đã hỗ trợ phát triển hơn 14.000 hệ thống điện mặt trời mái nhà với tổng công suất khoảng 365MWp, triển khai thành công dự án lưới điện thông minh siêu nhỏ tích hợp điện lưới, năng lượng tái tạo và pin lưu trữ đầu tiên tại Việt Nam, đồng thời bảo đảm hạ tầng cho phương tiện giao thông điện và các chương trình tiết kiệm điện, góp phần cắt giảm đỉnh phụ tải và giảm phát thải khí nhà kính, hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.

Những nỗ lực bền bỉ đó đã được ghi nhận bằng nhiều giải thưởng uy tín trong nước và quốc tế. EVNHCMC liên tục thăng hạng trong bảng xếp hạng Smart Grid Index của SP Group (Singapore), trở thành đơn vị đầu tiên của ngành điện Việt Nam giành giải “Smart Grid Project of the Year” tại ENLIT Asia và được vinh danh tại Smart Grid Award của tạp chí Power Magazine (Hoa Kỳ). Đây không chỉ là sự ghi nhận cho một doanh nghiệp, mà còn khẳng định năng lực làm chủ công nghệ, quản trị hiện đại của ngành điện Thành phố trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng.

Với nền tảng lưới điện thông minh đã được xây dựng bài bản, EVNHCMC đang từng bước góp phần hình thành hệ sinh thái năng lượng hiện đại, bền vững, phục vụ hiệu quả sự phát triển của Thành phố Hồ Chí Minh – đô thị đặc biệt, đầu tàu kinh tế của cả nước trong giai đoạn phát triển mới.